Interview Rob Bangert, directeur Artiance

Begin dit jaar lanceerde Rob Bangert met Artiance uit Alkmaar zijn succesvolle podcast over cultuureducatie en onlangs werd ook de inzending van Artiance voor de nieuwe naam van het certificeringskader tot winnaar verkozen. Cultuurconnectie sprak met hem over deze positieve dynamiek, de podcast, kwaliteitszorg en zijn visie op de ontwikkelingen in onze branche.

Wat vormde de aanleiding voor jullie om de Artiance Podcast te gaan doen?
"Het idee van de podcast over cultuureducatie is ontstaan vanuit onze behoefte om onze docenten intern beter te informeren. De aloude manieren van informeren en overlegstructuren lijken steeds minder goed te werken en we wilden toch iets anders proberen. Uitgangspunt was het principe van intervisie: docenten vertellen over hun beroepspraktijk zodat anderen daar weer van kunnen leren. Op een gegeven moment kwam het idee van een podcast naar voren, waarmee wij onze doelen - informeren én inspireren - konden bereiken. Onze docenten en medewerkers reageerden eigenlijk meteen héél enthousiast op het idee en we zijn er vrijwel direct mee aan de slag gegaan. Een van onze ervaren docenten, Wim Vlaar, was de eerste gastheer en gesprekspartner in de podcasts. Op die eerste podcasts kwamen heel veel enthousiaste reacties. Zowel binnen als buiten Artiance was iedereen positief en werden de podcasts veel gedeeld."

In jullie podcast komen inmiddels ook mensen van buiten Artiance aan het woord. Is dit initiatief dan groter dan Artiance?
"Ja, het is wat mij betreft niet de grote Artiance-show: wij doen dit vooral vanuit het belang van de cultuureducatie en dat onderwerp is groter dan alleen onze organisatie. Eyeopener was de podcast met Bertien Minco van het Jeugdcultuurfonds, die niet alleen in het werkveld veel weerklank kreeg, maar ook de aandacht van onze medewerkers naar 'grotere' onderwerpen buiten onze organisatie leidde. Haar verhaal was duidelijk héél relevant voor iedereen die zich met kunst- en cultuureducatie bezig houdt."

Kan je daar nog meer voorbeelden van geven?
"In haar podcast vertelt Bertien over het ontstaan van het Jeugdcultuurfonds en het bereiken van kansarme doelgroepen, maar ook over de verschillen tussen de sport- en cultuursector. Haar verhaal raakte duidelijk aan de dagelijkse praktijk van onze docenten, maar zij plaatste alles ook in een veel breder perspectief. Dus wat eerst sterk aan uitsluitend Artiance was gekoppeld, wilden wij verbreden omdat bleek dat onze medewerkers veel opstaken van de verhalen van externe partijen. Kijk, docenten zie je bijna nooit op congressen of andere bijeenkomsten die over beleid gaan, want zij zitten vast aan hun programma's en lestijden. Met dit soort podcasts kunnen we medewerkers ook echt meenemen in grotere bewegingen. Ook de podcast met wetenschapsjournalist Mark Mieras ('Spelen en plezier maken, de basis van leren') is een voorbeeld van een overstijgend thema dat ingrijpt op de praktijk. Een kunstenares, Ivon Spee (Beeldende Kunst) gebruikt ideeën die ook aansluiten bij het verhaal van Mark Mieras en die wisselwerking is voor iedereen heel inspirerend. Mijn streven is dat er tijdens de lunch of bij het koffieapparaat door docenten onderling over de podcasts wordt gesproken, dat zou voor mij het ultieme succes van de podcast zijn."

Wat maakt de Artiance podcast zo succesvol? Is het de inhoud of spelen er ook nog andere dingen mee?
"De inhoud blijft belangrijk - die moet relevant zijn - maar dit is ook een andere vorm van communicatie: het is audio, een gesproken verhaal en dat is fundamenteel anders dan een brochure, nieuwsbrief of beleidsstuk.

Je hóórt de passie en betrokkenheid achter het verhaal. Dat helpt enorm bij een goede ontvangst van de boodschap. Podcasts hebben een dipje gehad, maar het verschijnsel is weer sterk in de lift. Vooral jongeren nemen nieuws tot zich 'on-demand'. We zien een enorme toename in het bereik sinds onze start en het aangaan van partnerschappen, met onder andere Cultuurconnectie en het LKCA. We noteren nu een maandelijks bereik van tenminste 2000 unieke downloads en het stijgt nog steeds. De podcasts zijn ook op verschillende platforms ondergebracht om een zo groot mogelijk bereik mogelijk te maken, zoals iTunes, Spotify of via de apps Stitcher & Pocket casts. iTunes is vooral interessant omdat gebruikers zich kunnen abonneren en die krijgen de nieuwe podcasts dan automatisch binnen."

Wat zouden andere KE-instellingen hiermee kunnen doen?
"Ik zou het leuk vinden als ze het idee van de podcast omarmen en meedoen. Organisaties moeten op zoek gaan naar nieuwe manieren van informatie- en kennisdeling. Niet alleen naar de externen, maar ook naar de interne medewerkers. Dus als collega's de podcasts doorsturen naar hun docenten, dan is dat al fantastisch. Maar het liefst wil ik ook content: als er goede ideeën zijn, dan wil ik die delen. Als er interessante dingen zijn - zoals bijzondere projecten en verhalen, initiatieven in het sociale domein - dan zie ik graag dat mensen hierover contact met mij opnemen. En let op, niet alleen de succesverhalen hè? Maar zeker ook leermomenten over dingen die moeizaam gaan. Het is alleen zeker niet bedoeld om allerlei PR-zaken uit te venten. Voor mij is het criterium dat het altijd gericht moet zijn op de docenten, de werkvloer en in het ideale geval is de inhoud over een paar jaar nog steeds relevant."

Kunnen lezers contact met jou opnemen als ze ideeën met je willen delen of iets aan de podcastserie willen bijdragen?
"Jazeker! Ik ben zelf super geïnteresseerd in nieuw ideeën, instrumenten en initiatieven rondom cultuureducatie. Ze mogen mij mailen (red.: r.bangert@artiance.nl)."

Iets anders: je hebt de prijsvraag gewonnen voor de naam van het nieuwe certificeringskader. Hoe ben je tot de naam 'Kwaliteit in beeld' gekomen?
"Een vriend van mij deed vroeger altijd mee aan prijsvragen en die maakte daar echt werk van. Ik heb het misschien niet zo grondig aangepakt zoals hij dat toen deed, maar ik heb toch wel bij enkele creatieve geesten intern mijn licht opgestoken, hierdoor ging het onderwerp ook wat meer leven. Voor mij was in ieder geval duidelijk dat het een simpele en laagdrempelige naam moest zijn. Ik had allerlei variaties rondom het woord 'kwaliteit'. (Lachend) Daar heb ik er meerdere van ingezonden, maar de laatste was wat mij betreft heel erg raak. Ik heb de winst van de prijsvraag direct gedeeld met medewerkers via onze groepsapp".

Hoe leeft de certificering intern bij jullie?
"Nou, het is voor de meesten niet het meest sexy onderwerp. De laatste certificeringsronde hebben we er hard aan moeten werken, maar ik denk dat wij daar nu boven staan. Ik ben enorm trots op ons team van medewerkers en docenten, we zitten nu stevig in het zadel en we weten allemaal verdomd goed waar we mee bezig zijn en wat we willen bereiken. We zitten echt in een positieve flow. Het certificeringsproces heeft hier ook aan bijgedragen en dat effect lees ik ook terug in de ervaringen die jullie van andere leden optekenden (red: zie interviews 'proeftuinen'). De randvoorwaarden zijn nu goed beschreven en daardoor kunnen we binnen die kaders met meer vrijheid omgaan. Wij vinden het vooral belangrijk om aan onze klanten en Raad van Toezicht te laten zien dat we goed bezig zijn. Ik heb ook aan de gemeentekant gezeten en vond certificering van een instelling toen niet zo interessant. Als je gemeente op dit soort dingen gaat letten, dan denk ik dat er iets mis is in de relatie. Dan moet je daar aandacht aan geven. Dat neemt niet weg dat het geharmoniseerde kader erg belangrijk is voor de branche in de volle breedte en dat het voor multifunctionele organisaties bijzonder nuttig kan zijn in hun contact met lokale overheden."

Artiance is niet een multifunctionele organisatie. Op welke manier is dat geharmoniseerde kader dan toch belangrijk voor jou?
"Wij werken lokaal ook veel samen, bijvoorbeeld met de Bibliotheek Kennemerwaard die nu ook onder dat geharmoniseerde kader gaat vallen. Gelijke kwaliteitsnormen en één kwaliteitsuitstraling van organisaties die zich met cultuur bezighouden, zijn dan dingen waar iedereen profijt van heeft."

Kun je een voorbeeld geven van die samenwerking?
"Ja, we zijn een aantal jaren geleden in het centrum van Alkmaar onder de naam 'Dag en Dauw' een activiteitenproject gestart met een groep oudere vrijwilligers die zelf verantwoordelijk zijn voor hun programmering. Denk dan aan lezingen, workshops, theatervoorstellingen, enzovoorts. Dit liep zo goed, dat we het wilden uitbreiden naar de wijken. Nu hebben wij bijvoorbeeld een samenwerking met zorginstelling De Palatijn en Stichting NiKo, waarbij zij faciliteren (ruimte, koffie e.d.) en de vrijwilligers van Dag & Dauw de culturele inhoud aanleveren. Laatst was er bijvoorbeeld een lezing waarbij na afloop uit het publiek een dementerende man onverwacht naar voren kwam en samen met de spreker een jamsessie deed op piano en saxofoon. Die man sprak nauwelijks nog, maar kon zich in de muziek volledig uitdrukken. Iedereen was tot tranen geroerd."

Zijn dit soort projecten ook beleid van Artiance?
"Jazeker, steeds meer. Wij zoeken actief de samenwerking op en dat levert prachtige ervaringen op. Met behulp van geld uit de regeling 'Age Friendly Cultural Cities' van het Fonds voor Cultuurparticipatie kunnen we er ook voor zorgen dat dit niet eenmalige projecten zijn. Ook de gemeente doet hier aan mee. Wij hadden eerder zelf al veel geïnvesteerd, maar met deze subsidie kunnen we 'Dag en Dauw' in alle wijken in de regio Alkmaar uitzetten. Een geweldige kans om nog meer ouderen te bereiken."

En hoe zit het met de jeugd in Alkmaar?
"Met het oog op de toekomst is de aandacht voor jongeren en talenten zeer belangrijk. Wij zetten ook sterk in op talentontwikkeling en willen die trend verbinden aan het bedrijfsleven, want in Alkmaar is het bedrijfsleven vooral verbonden aan sporttalent en naar mijn idee nog te weinig aan creatief talent. Maar ik denk dit voor veel collega's in het land herkenbaar zal zijn."

Hoe pakken jullie die samenwerking met het bedrijfsleven aan?
"Je hebt vaak een goede kruiwagen nodig of iemand die een paar deuren voor je opent. Daarna moet je het zelf doen. Zo gingen wij met een grootvader van een lid van het Regionaal Jeugdorkest van Artiance de boer op, die man was zelf ondernemer en opende allemaal deuren voor ons, waardoor we direct aan tafel zaten met de directeuren. Grappig was dat veel van zijn adviezen ingingen tegen wat er in het 'Wijzer werven'-traject wordt gepropageerd. Hij zei: 'wees vooral direct, vraag wat je wil en laat hen reageren. Dit zijn ondernemers en die willen een helder, zakelijk voorstel'."

En heeft dat gewerkt?
"Een Alkmaarse sociëteit van ongeveer 160 ondernemers heeft zich nu gecommitteerd aan een talentplan van ons. Ondernemers willen graag wat doen voor de stad en willen daarom bijdragen aan dit soort dingen. Dus (lachend) ja, dat heeft wel gewerkt, ja! De sportsector zit vaak al aan tafel met het bedrijfsleven, maar vergis je niet: als je doorvraagt, blijkt dat veel mensen uit het bedrijfsleven een verbinding hebben met kunst en cultuur, via familieleden of omdat zij zelf vroeger iets met kunst en cultuur hebben gedaan."

Hoe zie jij de toekomst van onze branche?
"Ik denk dat de toekomst van de branche zit in de vorming van netwerkorganisaties. Nog steeds met mensen in dienst, maar met een focus op samenwerken met andere partijen, waaronder ook zelfstandigen. Ik zit ook in het bestuur van het OCK (red: Overleg Centra voor de Kunsten Noord- Holland), wat ook een mooi voorbeeld is van samenwerking. Zo gaan we met een grote groep binnenkort naar 'De Veerman' in Antwerpen en de workshops starten al in de tourbus. Ik denk dat we veel van onze zuiderburen kunnen leren, zowel in positieve zin als wat er ook mis kan gaan. Ik zal er nog verslag van doen en wellicht maak ik er een podcast van. Maar, om terug te komen op je vraag, ik denk dat het belangrijk is om midden in de samenleving te staan. Op deze manier komt er heel veel werk op Artiance af, maar hierdoor blijven we ook heel erg verbonden met de maatschappij. Samenwerken, samenwerken, samenwerken! Dat betekent eerst veel geven, maar daar krijg je enorm veel voor terug. 'Spring op die trein!' zou ik zeggen. Het gaat iedereen echt heel veel opleveren."

Voor meer informatie: